Aile kökenlerimiz, sadece soy sop
konusu dışında, bir yaşanmışlık olarak hep karşımıza çıkar. Genetik bilimi
geliştikçe nerden geldim? Ben aslında kimim? Sorusuna çok ilginç yanıtlar
vermekte. Yakın zamanda birçok arkadaşın genetik kökenler, ailelerimizin
nerelerden geldiği konularında merakı, çok ilgisiz bir konuyu araştırırken beni
buraya dek sürükledi. Araştırdığım konu, İskoçyalı diplomat David Urquhart tarafından tasarlanan Çerkez
bayrağında da bir yıldız olarak anılan şu On
İki Çerkez Kabilesi’nden Ubykh’lar
idi. Diğer kabileler ise Zhaney, Abzakh, Besleney, Bzheduğ, Hatuqwai, Kabartay, Mamkhegh, Natukhay, Şapsuğ, Temirğoy, Yegeruqwai olarak anılır. Bu kabile
ağırlıkta Gürcistan sahilleri ve
Türkiye’de de Manyas Bölgesine göç etmek zorunda kalmıştı. Konuştukları dil
1992’de Tevfik Esenç vefat edince
tarihe karıştı. Bu dil 88 ünsüz ve yalnızca iki yarı ünlüsü ile dünya üstünde
ses paleti en geniş diller arasında yer alan bir Kuzey Kafkas Dili’ydi.
Ubykh’ları (Vubıh veya Ubıh olarak
da yazılıyor) araştırırken, Ürdün Kraliçesi Dina, ilk Türkiye güzeli piyanist ve model Keriman Halis Ece ve çok önemli iki Valide Sultan (II. Abdülhamid’in annesi Rahîme
Perestû Valide Sultan ve Abdülmecit’in
eşi Şevkefza Sultan) Ubykh kökenliydi.
Osmanlı Hanedanı’nda, Çerkez gelinler olduğunu
öncelerden biliyordum. Ama şu Osmanlı Padişah’larının devamlı Türk kökenli
olmayanlarla evlilikleri doğru mudur? Bu evlilikler hangi milletlerden daha çok
olmuştur? İşte bu merakın arkasından bu yazı oluştu. Yani süreğen Osmanlı kraliyet
soyu, kimlerle akrabaydı?
Öncelikle hepimiz Osmanlı Hanedan Ailesi’nin Oğuz Türklerinin Kayı Boyu’ndan geldiğini biliriz. Divân-ı Lügati't-Türk'te Kayı boyunun adı geçmekte, aile tamgası da
IVI olarak işaretlenmektedir. Bu
simge iki ok ve yay anlamına gelmektedir. Kuzeydoğu
Kafkaslar’da yer alan, Ruslaşmış şekli ile Kaitag bölge ismi bu kabileden gelmektedir. Bu boyun Batı Hazar
bölgesinden Anadolu’ya indiği düşünülmektedir. Bu bölgenin Gazi-Kumukh denilmektedir, burada konuşulan Kumuk Türkçesi, Kayı
Boyu ile ilişkilendirilmektedir, özellikle de bu lehçenin Kaytak Diyalekti, Oğuz’ların Kayı
Boyu ile bağlantılı gözükmektedir.
Kuzeybatı Anadolu’da Söğüt Bölgesi’ne yerleşen Kayı Boyu’nun yöneticisi Ertuğrul Bey idi. Evliliğini kendi
halkından yapmıştı. Hanedana ismini veren oğlu I. Osman, Malhun Hatun veya Mala Hatun ile evlendi. Bazıları onun Şeyh Edebali’nin, bazıları da yine bir
uçbeyi olan Ömer Bey’in kızı
olduğunu söyler. Bu evlilikten Orhan
dünyaya gelir. Bu padişah ilk yabancı kökenli evliliği yapan yöneticidir; Holophira isimli Bilecik Tekfur’unun kızı olan bir Bizans soylusu ile yapılan bu evlilikte, Holophira din değiştirerek
Nilüfer ismini alır. Bu evlilikten
doğan I. Murad, Karasi Beyi’nin kızı,
Türk asıllı Gülçiçek ile evlenir. Bu
evlilikten de I. Beyazıt dünyaya
gelir. I. Beyazıt’ın eşi Bulgar veya Sırp asıllı olduğu düşünülen Devlet
Hatun’dur. Bu evlilikten doğan I. Mehmet ise Emine Hatun ile evlenir. Emine
Hatun, Elbistan bölgesinde hüküm süren Dulkadiroğlu
Beyliği’nin lideri Nâsıreddin
Muhammed Bey’in kızıdır. Dulkadiroğlu ailesi Oğuz’ların Bozok kolundan gelir. Bu evlilikten Fatih’in babası II. Murat dünyaya gelir. II. Murat, Sırp asıllı Hüma Sultan ile evlenir, bu evlilikten
de II Mehmet ya da daha çok bilinen adı ile Fatih Sultan Mehmet doğmuştur. Hüma Hatun, bugünkü kuzey Arnavutluk
ve Karadağ bölgesini kapsayan Zeta
Prensliği’ni yöneten Balšić Hanedanından II. Đurađ’ın kızı bir prensestir. Bu evlilikten doğan II. Mehmet,
iki evlilik yapar; ilk evliliğini Edirne’de Sittî Mükerreme Hâtun veya Sittişah
Hatun ile yapar; Sittişah Hatun Dulkadiroğlu soyundan gelmektedir. İkinci
evliliğini Manisa’da, Gülbahar Hatun
ile yapar. Gülbahar Hatun’un, Arnavut veya Pontus kökenli Rum olduğu
sanılmaktadır. Bu ikinci evlilikten II.
Beyazıt dünyaya gelir. II. Beyazıt, yine aynı simi taşıtan Gülbahar Hatun ile evlenir. Bu sultan
Pontus kökenli bir Rum’dur. Bu evlilikten I.
Selim dünyaya gelir. I. Selim, eş olarak Hafsa Sultan’ı alır. Hafsa Sultan, Kırım Tatarı’dır, babası Kırım Hanı I. Meñli Giray'dır, bazı
kaynaklar bunu yalanlar ve onun Hıristiyanlıktan İslam’a geçtiğini belirtir. Bu
evlilikten Sultan Süleyman dünyaya
gelir. Süleyman, hepimizin de çok
yakından tanıdığı Hürrem adını alan
Rutenya Bölgesinden bir Ukraynalı olan Roxelana
olarak da bilinen, Aleksandra
Ruslana Lisowska veya Anastasja
Lisowska ile evlenir. Bu evlilikten II.
Selim dünyaya gelir. II. Selim, Venedikli Rachel veya Cecilia
Venier-Baffo, isimlerinden birini taşıdığı düşünülen İslam’a geçince Nurbanu ismini alan, Yahudi bir kadınla evlenir, bu
evlilikten III Murat dünyaya gelir. III. Murat ile evlenen Safiye Sultan yine Venediklidir. Ama Arnavut kökenli bir aileden
gelmektedir. Bu evlilikten III. Mehmet
dünyaya gelir.
Osmanlı Hanedanı
Ailesi’nin
soy çizgisi burada III. Mehmet ve Handan Sultan ile devam etmektedir. Handan Sultan, Boşnak kökenlidir ve I. Ahmet’in annesidir. I. Ahmet’in katledilen oğlu II. Osman
(Genç Osman) ve çocuğu olmayan IV. Murat
ayrı annelerden dünyaya gelmiştir. IV. Murat’ın annesi Kösem Sultan, Tinos adasında Anastasia
adıyla doğmuş bir adalı Rum’dur, kardeşi İbrahim’in, Turhan Hatice ile evliliğinden Osmanlı
Hanedan Soyu devam etmiştir. Turhan
Hatice Sultan, Tatarların köle olarak saraya sattığı Rus veya Ukrayna kökenli
bir kadındır. Bu evlilikten, IV. Mehmet
dünyaya gelir. Diğer hükümdarların soyu sürmezken IV. Mehmet’in, Emetullah
Rabia Gülnuş Sultan ile evliliğinden doğan II. Mustafa’nın soyundan Osmanlı Hanedanı devam etmiştir. Rabia
Gülnuş Sultan Giritli bir Rum
aileden gelir.
Burada Osmanlı Hanedanı soy çizgisi, iki padişah çıkarmasına rağmen, II. Mustafa’nın kardeşi III. Ahmet tarafından sürdürülür. III. Ahmet iki evlilik yapar; Emine Mihrişah Kadın ve Mihrişah Sultan. Emine Mihrişah Kadın’ın kökenleri belirsizdir, III. Mustafa’nın annesidir. III.
Mustafa, sarayda Gürcü Güzeli diye tanınan Mihrişah ile evlenir bu evlilikten, bestekarlığı ve şairliği ile
tanınacak III. Selim dünyaya gelir.
Diğer eş olan ve Osmanlı Soyunun devam ettiği kolda Şermi Kadın ve soyu bulunmaktadır. Şermi Kadın’ın da kökenleri belirsizdir. Şermi Kadın, I. Abdülhamid'in annesidir.
Burada Osmanlı Haneden Ailesi soyu için bir dönüm noktası oluşmaktadır. I. Abdülhamit’in ilk evliliği bir Çerkez
kadınladır, bu evlilikten IV Mustafa
doğar, ama onun soyu değil, Nakşidil
ile evliliğinden doğan II. Mahmut’un
soyu devam etmiştir. Reformları ile tanınan II. Mahmut’un annesi Nakşidil
Sultan’ın hikayesi oğlunun ki kadar ilginçtir. Bazı Türk tarihçiler onun
Gürcü kökenli olduğunu söylese de, Fransız asıllı olduğu ve adının da Aimée du Buc de Rivéry olduğu söylenmektedir.
Aimée du Buc de Rivéry, ikinci
evliliğini Napoléon Bonapart ile
yapan ve imparatoriçe unvanı alan Joséphine
de Beauharnais’in kuzenidir. Aimée
du Buc de Rivéry, bir Fransız kolonisi olan Karayipler’de Martinique’te dünyaya gelir, Berberi
korsanlar tarafından bir deniz yolculuğunda kaçırılıp, İstanbul’a satılır ve
hikayesi Harem’de sonlanır.
Burada Osmanlı Hanedanı Aile soy çizgisi, II. Mahmut ve onun çocukları ile devam etmiştir. II. Mahmut’un iki eşi vardı. İlk eşi Bezmiâlem Sultan, Gürcü kökenlidir ve
Padişah Abdülmecid’in annesidir,
ikinci eşi Pertevniyal Sultan Çerkez
kökenlidir ve Padişah Abdülaziz’in
annesidir. II. Mahmut ve Pertevniyal Sultan'ın oğlu Abdülaziz, Hayrandil Kadınefendi ile evlenir. Hayrandil Kadınefendi, Kars doğumlu bir Türk’tür. Son halife II. Aldülmecit’in annesidir.
II. Mahmut'un ilk eşi Bezmiâlem Sultan'ın oğlu Abdülmecit'in dört eşi vardır. İlk
evliliği Poti doğumlu, Şevkefza
Hatun, babası Çerkez kökenli Mehmed Bey Zaurum, annesi Ubykh kökenli Cemile Hanım idi. Bu evlilikten V. Murat doğdu. II. Mahmut’un ikinci eşi Tîrîmüjgan Kadın Efendi, Erivan doğumludur ve Şapsuğ kökenli bir Çerkez’dir. Babası Bekhan Bey, annesi ise Almaş
Hanım’dır. Tîrîmüjgan Kadın Efendi, Aldülhamit’in annesidir. II. Mahmut’un üçüncü eşi Gülcemal,
Boşnak kökenlidir ve V. Mehmet'in annesidir.
II. Mahmut'un dördüncü eşi Fatma Gülüstü Hatun, Abkhaz kökenli bir Çerkez’dir ve Vahdeddin’in (VI. Mehmet) annesidir.
Vahdeddin 1 Kasım 1922’ye hüküm süren son Osmanlı
Padişahı’dır.
1922-1924 yıllarında son halife olan Abdülmecid II, İstanbul Ortaköy'de, Şehsuvar Kadın ile evlenir. Son
halifenin eşi de Ubykh kökenli bir
Çerkez’dir. Son halife, önce İsviçre sonra da Fransa’ya sürgüne giden,
yetenekli bir ressamdır da.
Komplo teorilerinin ötesinde, bu
araştırmayı yaparken Osmanlı Hanedanı
Aile soy çizgisinin, Türk, Slav ve Kafkas temelli olduğunu görmek, son
kuşaklarda ise oldukça Kafkas
kökenle ile birleştiğini fark etmek oldukça şaşırtıcıydı. Hele okumalar sırasında
Kayı boyunun Kuzeydoğu Kafkas, yani Dağıstan ile olan bağı da ilginçtir.
Bazen su, uzun bir yol alsa da, asırlar sürse de kaynağına geri dönüyor; bazen
sadece yağmur olarak. Son Halife’nin
Ubykh kökenli eşini resmettiği eserine bakarak dalıp gidiyorum…
